Zamki i warownie w Polsce

Zamki, warownie, obronne dwory, które stoją w granicach dzisiejszej Rzeczypospolitej, prezentują różne epoki i różne kultury. Architektura każdego z tych obiektów pozostaje materialnym wyrazem określonych strategii wojennych. Z murów, zachowanych choćby w szczątkowej formie, można odczytać zmagania dwóch zwalczających się sił, oblegania i bycia obleganym. Ale dzisiejszy stan budowli rzadko jest wypadkową tylko tej zantagonizowanej pary. Jest jeszcze inna - czas i miejsce. Ich solidarne współdziałanie zwykliśmy nazywać losem. Niektórzy tę siłę postrzegali inaczej. Na zamku Pieskowa Skała można przeczytać wyryty w XVI wieku, na życzenie Stanisława Szafrańca, napis: "Mnie tu dla obrony zbudowano, a Bogu w opiekę oddano. Gdyż bez pomocy jego nie obroni nikt niczego". Zamek przetrwał. Przetrwały urocze, a niewielkie budowle obronne w Oporowie w centralnej Polsce, w Dębnie, w Wojnowicach. To jakby szyderstwo z wysiłku inżynierów, pracujących na wielkość Krzyżtoporu Ossolińskich, Ogrodzieńca Bonerów czy krzyżackich gniazd w Toruniu i Radzyniu Chełmińskim. A może kara za zbytnią pychę człowieka.