Pytanie „za co?!” nasuwa się podczas lektury tej przejmującej książki o losach Polaków zesłanych na Sybir. Tysiące ludzi, oddanych swojej ojczyźnie, było karanych za walkę o wolność i przywiązanie do katolickiej wiary. Każdy sprzeciw wobec caratu kończył się brutalnym zesłaniem, często bez możliwości powrotu. „Przewiną” mogło być nawet czytanie nieprawomyślnych książek. W XVIII wieku niektórzy wierzyli, że obcy protektorat wzmocni Rzeczpospolitą, co zakończyło się tragicznie, m.in. konfederacją targowicką i wojną polsko-rosyjską. To, co miało być pomocą, szybko przerodziło się w przemoc, wyzysk i brutalność. Już pod koniec XVIII wieku Polacy trafiali na Sybir, gdzie w XIX wieku zapełniali go najdzielniejsi przedstawiciele narodu, zmuszani do ciężkich prac w nieludzkich warunkach. Wiele osób straciło majątek, a „protektorzy” bogacili się kosztem zesłańców. Mimo trudności, Polacy stawali się wykształconą i kreatywną warstwą, a niektórzy z nich osiągali sukcesy naukowe. Autor, dr Marek Klecel, opisuje losy wielu Polaków, od senatorów po braci Piłsudskich, ukazując tragiczne, ale i budujące historie. Książka, wzbogacona 190 ilustracjami, to ważny fragment polskiej historii i przestroga dla współczesnych, którzy wciąż poszukują zagranicznego „protektoratu”.
