Monika Pasiecznik Libros

Kiedy myślimy dziś o operze, niejako samoczynnie narzuca się kontekst „po…” – po kryzysie tradycyjnej muzyki, po ogłoszonym wszem i wobec zmierzchu gatunku, ale też po burzliwych latach awangardy i kontestacji, po postmodernizmie. Czy można w ogóle jeszcze mówić o operze jako żywej sztuce? Mamy na to pozytywną odpowiedź, propozycję pewnego spojrzenia – otóż istnieje życie poza kanonem tradycji. Jednocześnie potwierdzamy, że „zmierzch” opery istniał, bo czy da się dziś nadal pisać konwencjonalne spektakle z muzyką, oparte na prostych historyjkach, z motywami i tematami przypisanymi do postaci? Ta książka to nasz gest performatywny, skreślający tę przebrzmiałą tradycję. Coś się skończyło i mamy coś nowego. Nie ma przecież zmierzchu, po którym nie przychodzi kiedyś świt…

Koncert jako przestrzeń prezentacji dzieł muzycznych i sztuki wykonawczej na wzór wystaw muzealnych pozostaje jednym z najważniejszych kanałów rozpowszechniania, odbioru i kanonizacji nowej muzyki. Liczne w ostatnich latach eksperymenty z formą koncertu pokazują jednak, że ten wywodzący się z XIX wieku model muzycznej kreacji i recepcji nie satysfakcjonuje wielu artystów i odbiorców. Analizując wybrane projekty kuratorskie, autorka pracy bada, jak współcześni twórcy – muzycy, kompozytorzy, kuratorzy – zmieniają nie tylko formę koncertu, ale przede wszystkim jego funkcję: z miejsca prezentacji (arcy)dzieł i (re)produkcji kanonu w miejsce tworzenia krytycznej wiedzy i nowego doświadczenia.

arlheinz Stockhausen należał do najbardziej kontrowersyjnych, fascynujących i wpływowych osobowości artystycznych XX wieku. Twierdził, że pochodzi z Syriusza, ma kontakty z Lucyferem, a zamach na WTC jest największym dziełem sztuki wszech czasów. Niektórzy widzą w nim geniusza muzycznego, który niczym mnich poświęcił się swej sztuce. Inni - hochsztaplera z wyrachowaniem kreującego swój medialny wizerunek. Co kryje utrwalona na zdjęciach chmurna twarz kompozytora? Jakiego rodzaju doświadczenia, idee i pragnienia legły u podłoża jego utworów, np. kwartetu na smyczki i cztery śmigłowce? Rytuał superformuły przez pryzmat tworzonego przez 26 lat, monumentalnego cyklu operowego LICHT ukazuje muzyczne, biograficzne i światopoglądowe źródła estetyki Stockhausena. To pierwsze w Polsce obszerne i zarazem przystępne ujęcie jego twórczości.