Rafał Kubicki Libros

Badania nad historią Elbląga w wiekach średnich przyniosły wiele cennych ustaleń. Pewne kwestie wymagają jednak dalszych szczegółowych studiów, w tym dotyczące funkcjonowania społeczności miejskiej w późnym średniowieczu. Wydaje się, że ważne dane na ten temat może przynieść analiza testamentów - dokumentów ostatniej woli sporządzanych przez mieszczan. W książce, obok omówienia specyfiki tych źródeł, ich formy, stanu zachowania i treści, zostały przedstawione między innymi relacje rodzinne testatorów oraz kultura materialna i formy pobożności mieszkańców Elbląga.

Książka zawiera studia dotyczące wybranych aspektów życia monastycznego w Prusach Krzyżackich, Królewskich i Zachodnich od XIII do połowy XIX w. Większość opracowań poświęcono działalności zakonów mendykanckich (dominikanów i franciszkanów). Choć poszczególne prace przedstawiają różne zagadnienia szczegółowe i obejmują bardzo długi czas, to w sumie składają się na spójny obraz funkcjonowania instytucji klasztornych na tych terenach, dając świadectwo ich niezwykłej umiejętności przystosowania się do zachodzących zmian.

Klasztor franciszkanów na Przedmieściu został ufundowany w 1419 roku jako trzecia, po dominikanach i karmelitach, placówka zakonów mendykanckich w kompleksie osadniczym średniowiecznego Gdańska. Mimo to bracia mniejsi zdołali wznieść do początku XVI wieku największy kościół klasztorny w mieście, co jest pośrednim świadectwem ich roli w ówczesnym życiu religijnym i społecznym. Kryzys w funkcjonowaniu konwentu nastąpił w okresie rozwoju reformacji. W późniejszym czasie nie zdołano go przełamać, skutkiem czego przełożony kustodii pruskiej zakonu przekazał w 1555 roku klasztor i kościół władzom miasta. Franciszkanie powrócili do niego dopiero w 1945 roku. Książka stanowi próbę całościowego przedstawienia dziejów gdańskiego klasztoru w XV i XVI wieku.