Jacek Kordel Libros

Opowieść Alicji Kuleckiej o powstaniu styczniowym porządkują dwa najważniejsze wątki: rekonstrukcja polityki rosyjskiej wobec ziem polskich w latach 1860-1864 oraz przedstawienie założeń i faktycznej działalności przedstawicieli polskiego ruchu niepodległościowego, w tym przede wszystkim kolejnych ekip Rządu Narodowego z lat 1863-1864. Oprócz tego w książce zostały poruszone takie zagadnienia, jak na przykład koleje walk i potyczek powstańczych, międzynarodowy kontekst powstania, rola zaboru austriackiego, pruskiego i emigracji, różnice ideowe w obozie niepodległościowym, polityka ugodowców (szczególnie Aleksandra Wielopolskiego), organizacja polskiego państwa podziemnego, represje rosyjskiego zaborcy czy przebieg powstania na Litwie i Rusi. Książka „Powstanie styczniowe (1863-1864). Czas walki, marzeń o wolności i niespełnionych nadziei” Alicji Kuleckiej na tle innych publikacji na ten temat wyróżnia się swoją klarownością, przystępnością i zwięzłością. Jest skierowana przede wszystkim do czytelników, którzy nie będąc profesjonalnymi historykami, chcieliby poszerzyć swoją wiedzę o wydarzeniach z lat 1863-1864 i ich kontekstach.

Zainteresowanie przeszłością odgrywa istotną rolę w kształtowaniu mentalności współczesnych społeczeństw. Archiwiści i historycy są profesjonalnymi przewodnikami ułatwiającymi poruszanie się po bogactwie dziejów i ich materialnych reliktów przez poszczególne osoby, środowiska, zbiorowości zainteresowane czasami minionymi. Ich działalność umożliwia zaspokajanie różnych potrzeb intelektualnych odnoszących się do refleksji o przeszłości. Tradycyjne i nadal aktualne role historyków i archiwistów to badanie przeszłości z wykorzystaniem określonych metodologii i związanych z nimi metod, poszukiwanie i gromadzenie źródeł wiedzy o minionych dziejach, refleksje dotyczące ich wykorzystania, edukacja publiczna, ochrona dziedzictwa kulturowego, opracowywanie zasobu informacji o nim, udostępnianie i popularyzacja zarówno wiedzy historycznej, jak i wiadomości o dokumentach. Celem tej publikacji jest ukazanie problemów wynikających z pełnienia przez historię i archiwistykę wielu ról społecznych. Służyć temu będzie prezentacja działalności poszczególnych środowisk, instytucji oraz osób tworzących różne formy narracji o przeszłości. Artykuły zostały podzielone na trzy działy: 1. Środowiska i osobowości archiwistyki i historii w społeczeństwie, 2. Dobra kultury i archiwa oraz ich społeczne role, 3. Społeczeństwo w historiografii.

Książka Jacka Kordela dowodzi, że wizerunek Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w. kształtował się nie tylko samorzutnie, będąc wypadkową trafnych spostrzeżeń i neutralnych ocen. W dużej mierze był efektem świadomych i celowych zabiegów państw postronnych. Zastrzeżenia wobec podstaw ustrojowych, szeroko komentowane zapóźnienia w sferze społecznej, gospodarczej, oświatowej i obyczajowej, a także imputowana Polakom nietolerancja religijna stanowiły oręż w walce dyplomatycznej i politycznej. Autor analizuje obraz Polski i Polaków popularyzowany w piśmiennictwie oświeceniowych luminarzy (Leibniza, Monteskiusza, Woltera) oraz inne osiemnastowieczne źródła: styryjską tablicę narodów, materiały propagandowe na temat rzezi toruńskiej czy relacje z podróży. Dowodzi, jak osobiste ambicje i często mylne, niezweryfikowane wyobrażenia autorów znajdowały odzwierciedlenie na kartach ich utworów.